* نەوژین، رۆشنا ساڵح

بەشێک لە ژنانی هەڵەبجە باسلەوەدەکەن وەک ژنان رۆڵیان زیاترە لە پاراستنی ژینگەکەیان، دەشڵێن: لەماڵەکانی خۆمانەوە دەستمان بە پاراستنی ژینگە کردوە و هۆشیاری ژینگەییش بڵاودەکەینەوە.

حوسنا مەحمود، ژنێکی دەستڕەنگینی دانیشتوی شاری هەڵەبجەیە، لە کەرەستە کۆن و بەکارهاتوەکانی وەک جلوبەرگى بەکارهاتو، جانتاى شان و دەستى بەچەند قیاس و نەخشێک دروستدەکات، هەروەها بەرگى گۆشە، سەرین و تورەکەى تایبەت بۆ ئەوەی لەکاتى بازاڕیکردن دا لەبرى زەرف و نایلۆن بەکاربهێنرێت دروستدەکات.

ئەو دەڵێت: ئێمە وەک ژنان رۆڵمان زیاترە لە پاراستنى ژینگە و فڕێنەدانى کەلوپەلى کۆن و بەکارهاتو و بەکارنەهێنانى کەرەستەى سەفەرى، بۆیە لەگەڵ کۆمەڵێک هاوڕێ پرۆژەیەکى دەستى ریسایکلینمان دامەزراندوە و بەڕێوەیدەبەین.

بەپێى توێژینەوەیەکی Science of the Total Environment دەرکەوتوە، وردیلە پلاستیکیەکان دەچنە ناو خوێن و هاوسەنگی سوڕی خوێن و کارایی جگەر تێکدەدەن، هەروەها دەبنە هۆی دروستبونی خانە شێرپەنجەییەکان، بۆیەش رێکخراوی نێودەوڵەتی ژینگە (WWF) هۆشداری داوەتە حکومەت و هاوڵاتیان لە هەمو جیهان لە بەکارهێنانی مادە پلاستیکییەکان دوربکەونەوە.

لە شاری هەڵەبجە، کارگەیەکی ریسایکلین هەیە، کە لەلایەن ژنێکەوە بەڕێوەدەبرێت و تێیدا ماددە پلاستیکیە کۆن و بەکارهاتوەکان دوبارە بەکاردەهێندرێتەوە.

هێرۆ وەکیل، بەڕێوەبەری رێکخراوی نوێ (ئەو رێکخراوەی کە دامەزرێنەری کارگەکەیە)، بە نەوژینی وت: لە دواى کیمیابارانی شارەکە، بەشێکی زۆر لە سەوزایی هەڵەبجە لەناوچون، هەستمان بە بۆشایی لە پاراستنی ژینگەدا کرد، بۆیە بڕیارمان دا هەستین بەم کارە، لەگەڵ بڵاوکردنەوەی هۆشیاری بۆ پاکڕاگرتنی ژینگە لەلایەن هاوڵاتیانەوە، کارگەیەکمان کردەوە تاوەکو خەڵکی ماددە پلاستیکیە کۆن و بەکارهاتوەکانی وەک (دەبەى ئاو و شامۆ تەواوى کەرەستە سەفەرى و پلاستیکیەکان) لەبری فڕێدان بهێنن بۆ ئێمە و ئێمەش دوبارە بەکاری بهێنینەوە. 

زیاتر وتی: جگە لەوە هەڵمەتی خاوێنکردنەوەی شوێنە گشتیەکانمان هەبوە، لەگەڵ ناشتنی نەمام و دانانی سەلەی تایبەت بە فڕێدانی ماددەی پلاستیک.  

لە ماڵەوەشدا بەشێک لە ژنانی ئەو شارە دەستیان داوەتە هەنگاوگەلێکی جیاواز بۆ پاراستنی ژینگە.

پەخشان رەشید، ژنى ماڵەوەیە، بە نەوژینی وت: ئەوەندەی دەیبیستین دکتۆرەکان دەڵێن زۆرینەی نەخۆشى ئەم سەردەمە هۆکارى بابەتە سەفەرى و پلاستیکیەکانە، وەکخۆم هەرگیز لەگەڵ بەکارهێنانى کەلوپەلى سەفەریدا نیم تەنانەت سفرە و ئاوی سەفەری بەکارناهێنم، بۆ دەرەوە لەبری ئەوەی بە دەبە ئاو بکڕم و دواتر دەبەکە فڕێ بدەمە ژینگە، لەگەڵ خۆم ئاو لە دەبەیەکی ستیل دەبەم. 

زیاتر وتی: فڕێدانی خواردنی ماوەش، یەکێکی دیکەیە لە هۆکارەکانی پیسبونی ژینگەی کۆڵان و گەڕەکەکان، من خواردنە ماوەکانی بەردەستمان لە شوێنێک دادەنێم بۆ باڵندە و ئاژەڵەکان، هەروەها دەبەى شامپۆ، رۆن و هاوشێوەکانیان کۆدەکەمەوە و دەینێرم بۆ کارگەى ریسایکلینى هەڵەبجە، ئاواتە خوازم پڕۆژەى بەکارهێنانەوە لە شوشەى شکاو و تەواوى شتەکانى تر هەبێت تا هیچ خاشاکمان نەبێت و هەموی بەکاربهێندرێتەوە.

رۆژی (١٦ـی نیسانی) هەمو ساڵێک لەلایەن پا‌رله‌مانی كوردستانەوە بە رۆژی ژینگه‌ی كوردستان دیاریكراوە، بەو هۆیەشەوە لەم رۆژە دا دامودەزگا حکومیەکان و رێكخراوەكانی پاراستنی ژینگە لە كوردستان چالاكی جۆروجۆر تایبەت بەم پرسە بەڕێوەدەبەن.